Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną

Zawarcie związku małżeńskiego co do zasady wprowadza między małżonkami ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej polegający na tym, że od tego momentu wszystkie nabywane przez małżonków przedmioty czy nieruchomości stanowią współwłasność, podobnie wspólne są dochody z pracy czy też z innych praw majątkowych.

Konflikty w związku, nieuczciwość finansowa skłaniają do przemyśleń czy wspólność majątkowa nam służy i czy nadal chcemy, aby ten najbardziej powszechny ustrój majątkowy obowiązywał w naszym małżeństwie. Ewentualna decyzja o rozwodzie najczęściej determinuje od razu żądanie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej – długi proces rozwodowy będzie bowiem przeszkodą do jej zniesienia z mocy prawa – prawomocny wyrok rozwodowy znosi wspólność majątkową automatycznie.

Czy możemy cofnąć się w czasie z datą obowiązywania rozdzielności majątkowej?

Tak, jednakże tylko poprzez sądowe rozstrzygnięcie. Nie ma możliwości, aby wprowadzić rozdzielność z datą wsteczną umową majątkową małżeńską u notariusza.

Jest to jednak rozstrzygnięcie wyjątkowe i wiąże się z koniecznością wykazania przed Sądem ważnych powodów do tak nadzwyczajnego rozstrzygnięcia oraz że istniały one już w dacie, od której chcemy rozdzielność ustanowić. Ustawodawca wskazuje na ważne powody w treści art. 52 § 1 k.r.o. przy czym nie definiuje ich w żaden sposób, co pozwala każdorazowo na indywidualną ocenę sądowi rozpoznającemu sprawę.

Sąd bada przede wszystkim czy zachodzą okoliczności, z powodu których trwanie we wspólności istotnie zagraża interesom majątkowym małżonka żądającego ustanowienia rozdzielności.

Przykładowo, kiedy jeden z małżonków trwoni majątek, uprawia hazard lub zaciąga zobowiązania finansowe, a to wszystko bez wiedzy lub zgody drugiego małżonka. Poza tym także zaniechanie, czyli nieprzyczynianie się przez jednego z małżonków do powstania majątku wspólnego może być traktowane jako powód do ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną – jeśli jest zawinione i ewidentnie stanowi działanie na niekorzyść majątku wspólnego stron. Np. kiedy jeden z małżonków buduje sobie w nieuczciwy sposób majątek „osobisty” czyli tak prowadzi swoje interesy, aby nie wykazywać dochodów czy też uposażać inne osoby trzecie podczas gdy drugi małżonek czyni ze swojej pracy regularne oszczędności w majątku wspólnym i w znacznym zakresie z jego dochodów możliwy jest zakup wspólnej nieruchomości czy innych przedmiotów.

Jeśli uda nam się wykazać przed Sądem datę podejmowania przez drugiego małżonka takich działań czy też Sąd ustali moment zaciągania przez drugiego małżonka zobowiązań bez naszej wiedzy i zgody, winien uznać naszą argumentację i orzec rozdzielność majątkową z datą wsteczną.

Dzięki takiemu rozstrzygnięciu może okazać się np. że zakupiona przez nas nieruchomość została sfinansowana w znacznej części nie z majątku wspólnego, lecz z majątku osobistego jednego z małżonków, co przy podziale majątku wspólnego spowoduje inny sposób rozliczenia niż konieczność spłaty na rzecz drugiego małżonka połowy wartości nieruchomości.

Joanna Kardzis

aplikant adwokacki