Przymusowa rozdzielność majątkowa  

Przymusowa rozdzielność majątkowa orzekana jest przez Sąd na wniosek jednego z małżonków w małżeństwie, w którym obowiązuje wspólność majątkowa małżeńska, jednakże zachodzą ważne powody do jej zniesienia, przy czym drugi z małżonków nie wyraża zgody na zniesienie tej wspólności dobrowolnie tj. u notariusza poprzez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej.

Czym są ważne powody, które skutkują przyjęciem przez Sąd, że istnieje konieczność orzeczenia rozdzielności majątkowej?

Z pewnością jest to sytuacja, w której nie istnieje już dłużej możliwość wspólnego zarządu majątkiem wspólnym małżonków, co może narazić go na uszczerbek. Zazwyczaj taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy istnieje separacja faktyczna małżonków oraz istotny konflikt pomiędzy nimi. Decyzja o rozwodzie, osobne zamieszkiwanie i podejmowanie już tylko działań zmierzających do ochrony swojej sytuacji majątkowej – są symptomami, które niejednokrotnie przekonują sąd do przyjęcia, że małżonkowie nie potrafią już wspólnie majątkiem zarządzać.

Jednakże wyrokiem z dnia 7 czerwca 2023 r. w sprawie II CSKP 2214/22 Sad Najwyższy wskazał, iż samo faktyczne rozłączenie małżonków co do zasady nie jest wystarczające do uwzględnienia żądania o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonków.

Małżonek żądający rozdzielności powinien wykazać w jaki sposób ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej zagraża lub narusza jego interes majątkowy. Z przedstawionych przez żądającego twierdzeń i dowodów musi wynikać, że drugi małżonek np. trwoni majątek (lub co najmniej nie dba o niego w sposób należyty) lub dokonuje czynności pociągających za sobą uszczerbek w majątku wspólnym (zaciąganie zobowiązań bez wiedzy drugiego małżonka) lub, że istniejący pomiędzy stronami konflikt o charakterze osobistym uniemożliwia lub znacznie utrudnia wykonywanie zarządu majątkiem wspólnym.

! Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku Sądu zaś w wyjątkowych okolicznościach, sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa.

Aktualny pogląd wyrażony w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zakłada, że sąd w ramach postępowania o przymusową rozdzielność majątkową powinien wnikliwe badać, czy proces ten nie ma charakteru fikcyjnego. W szczególności zwrócono uwagę na powszechne stany faktyczne, w których celowo działający w tym zakresie zgodnie współmałżonkowie wykorzystują konstrukcję sądowego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej z datą poprzedzającą dzień orzekania, doprowadzając w ten sposób do pokrzywdzenia wierzycieli poprzez utrudnienie lub wręcz uniemożliwienie ściągnięcia wierzytelności.